Obrót towarami strategicznymi

Towary strategiczne to produkty – w tym oprogramowanie i technologia – które mogą być stosowane zarówno w celach cywilnych, jak i wojskowych. Mogą też służyć do wytwarzania broni jądrowej.

Dzielą się one na:

– uzbrojenie (broń, amunicja, materiały wybuchowe, wyroby – np. materiały chemiczne, reaktory, ich części i technologie) – ich wykaz odrębnie ustala każde państwo UE, spis obowiązujący w Polsce znajduje się tu http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180000482

– towary podwójnego zastosowania (dual use) – lista tych towarów znajduje się tu https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv:OJ.L_.2016.307.01.0001.01.POL&toc=OJ:L:2016:307:TOC

Obrót takimi towarami to przede wszystkim:

• wywóz – procedura celna wywozu lub powrotnego wywozu a także ustne lub elektroniczne przekazywanie oprogramowania albo technologii za granicę UE
• transfer wewnątrzunijny – przekazanie lub przewóz towaru o znaczeniu strategicznym od podmiotu w jednym państwie członkowskim do podmiotu w innym państwie członkowskim (zarówno transfer do Polski, jak i z Polski)
• usługa pośrednictwa – negocjowanie lub organizowanie zakupu, sprzedaży lub dostawy towarów z państwa trzeciego do innego państwa trzeciego (z pominięciem Polski), udział w czynnościach związanych z zawarciem umowy leasingu, darowizny, pożyczki, użyczenia tych towarów oraz sprzedaż lub zakup produktów znajdujących się w państwach trzecich w celu ich transferu do innego państwa trzeciego
• pomoc techniczna – jakiekolwiek wsparcie techniczne związane z naprawami, rozwojem, wytwarzaniem, testowaniem, utrzymaniem lub innymi usługami technicznymi dotyczącymi towarów o znaczeniu strategicznym, które może mieć formę udzielania instrukcji, szkolenia, przekazywania wiedzy roboczej lub usług konsultingowych
• przywóz – sprowadzenie towaru o znaczeniu strategicznym do Polski spoza UE
• tranzyt – przewóz towarów pomiędzy państwem UE – z wyłączeniem Polski – i krajem trzecim lub pomiędzy krajami trzecimi, przez terytorium Polski

Jak można obracać towarami strategicznymi?

W celu dokonania obrotu towarami strategicznymi należy uzyskać zezwolenie indywidualne (udziela się go jednemu przedsiębiorcy w odniesieniu do jednego użytkownika końcowego lub odbiorcy w innym państwie i dotyczy jednego lub więcej produktów) lub zezwolenie globalne (udziela się go jednemu przedsiębiorcy w odniesieniu do typu lub kategorii produktu i może dotyczyć wywozu do jednego lub więcej określonych użytkowników końcowych znajdujących się w jednym lub więcej państwach).

Można również zgłosić obrót w ramach zezwolenia generalnego – zezwolenie publikuje się w formie aktu prawnego i aby mieć do niego dostęp, musisz jedynie złożyć oświadczenie rozpoczęcia prowadzenia działalności w tym zakresie. Oświadczenie takie składa się do Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii co najmniej miesiąc przed rozpoczęciem obrotu. Co do zasady zezwolenia na obrót produktami podwójnego zastosowania dotyczą głównie ich wywozu (eksport, transfer z Polski, tranzyt). Wyjątkiem są towary związane z telekomunikacją i ochroną informacji (ich przywóz wymaga zgłoszenia).

Natomiast zezwolenia na obrót uzbrojeniem obejmują zarówno przywóz (import, transfer do Polski), wywóz (eksport, transfer z Polski), jak i tranzyt. Z kolei wykonywanie usług (pośrednictwo, pomoc techniczna) może dotyczyć wszystkich kierunków obrotu.

Import uzbrojenia

Chcąc importować uzbrojenie, należy wcześniej uzyskać certyfikat importowy. Jest on wymagany przez władze kraju wywozu i potwierdza wiarygodność polskiego podmiotu kupującego uzbrojenie. Te same władze mogą też żądać, po przywozie uzbrojenia do Polski, wystawienia certyfikatu weryfikacji dostawy. Dokumenty takie wymagane są również przez polskie władze, gdy podmiot gospodarczy stara się o zezwolenie na wywóz uzbrojenia.

Kontrola obrotu

Regulacje dotyczące kontroli obrotu obejmują zarówno przepisy ustanowione na poziomie unijnym, jak również regulacje krajowe. Podmioty dokonujące czynności, które podlegają kontroli są zobowiązane ich przestrzegać, a naruszenie przepisów w tym zakresie wiążę się z ryzykiem nałożenia kar finansowych i sankcji karnych. W jaki sposób regulacje w zakresie kontroli obrotu mogą dotyczyć klientów agencji celnej? Kontroli obrotu podlega uzbrojenie, ale również towary, które w powszechnym przekonaniu mają zastosowanie stricte cywilne, natomiast mogą być również stosowane do celów wojskowych (tzw. towary podwójnego zastosowania).

Przykładami towarów, które mogą podlegać kontroli są chociażby:

• obrabiarki oraz różne ich kombinacje (tokarki, frezarki, szlifierki itp.)
• pompy próżniowe, zawory,
• generatory plazmowe,
• sprężarki i turborozprężarki,
• roboty,
• lasery,
• sprzęt pomiarowy,
• łożyska,
• systemy nawigacji, żyroskopy,
• urządzenia wykorzystujące funkcje szyfrowania,
• urządzenia telekomunikacyjne,
• urządzenia poszukiwawcze (w szczególności wyposażone w radary i sonary),
• wiertarki do wiercenia głębokich otworów,
• niektóre substancje chemiczne używane do produkcji m.in. tworzyw sztucznych, barwników, pestycydów,
• proszki metali i stopy metali m.in. stopy niobu, stopy tytanu, aluminium,
• wymienniki ciepła,
• rury i uszczelki,
• towary o przeznaczeniu militarnym,
• inne towary, w szczególności wykorzystujące nowoczesne rozwiązania i technologie,
• technologie powiązane z ww. towarami